Christoffel plantijn biografie
Christophe Plantin
Christophe plantin, ook wel Christoffel Plantijn genoemd, werd in geboren in de plaats Saint-Avertin, bij Tours in Frankrijk. Hij doorbracht zijn jongensjaren te Lyon, Caen en Parijs. In de periode die hij te Caen doorbracht was hij vermoedelijk in dienst van boekbinder Robert P Macé.
In of vestigde Christoffel Plantijn zich in Antwerpen als boekbinder. Enkele jaren later was hij er vanwege een handicap toe gedwongen het vak van boekbinder op te geven. Christoffel Plantijn vestigde zich mede daarom in als boekdrukker. Het bedrijf draaide goed, zelfs zo goed dat het de grootste kapitalistische onderneming van de toenmalige Nederlanden was. Het bedrijf had 16 persen in bedrijf en maar liefst tachtig werknemers in dienst. Plantijn heeft dan ook meerdere malen moeten uitbreiden omdat het gebouw dat hij gebruikte de groei niet aankon. Uiteindelijk had het gebouw de vorm en grootte die we nu nog kunnen bekijken als we onder de schijf met de passer door naar binnen lopen. Die passer was het handelsmerk van Plantijn, zijn bedrijf werkt onder de naam "De Gulden Passer".
De opgang van de drukkerij is voor een deel te danken aan zijn zakelijke relatie met Filips De Tweede in wiens opdracht hij tussen en een groot aantal, voor de Spaanse markt bestemde, l
De woordenaar
Halverwege de zestiende eeuw was Christoffel Plantijn al een fenomeen in de wereld van het boek. Op houten drukpersen in zijn proto-industriële werkplaats drukte hij massa’s almanakken en kalenders, ketterplakkaten en oorlogspamfletten, maar ook zijn wereldberoemde uitgaven van alle belangrijke auteurs op het gebied van literatuur en wetenschap uit de renaissance.
De eeuw van Plantijn was een tijd van godsdienstoorlog en economische crisis, van beeldenstormen, boekverbrandingen en executies. Cultureel ondernemer Plantijn probeerde de ontwrichte samenleving te binden met boeken. Hij hoopte op vrede en voorspoed wanneer mensen elkaar zouden vinden in een gemeenschappelijke taal en in een intellectuele herbezinning op Gods woord. Scholing en studie konden mensen verzoenen, vond Plantijn, dwang en geweld nooit.
Hij publiceerde onder meer het allereerste woordenboek van de Nederlandse taal en een immense studiebijbel: ‘Plantijns Polyglot’. Met dit project, dat hem bijna failliet deed gaan en koning Filips II als krenterige subsidieschieter te kijk zette, vestigde Plantijn zijn naam als ’s werelds grootste drukker en uitgever.
Christoffel Plantijn, de polyglot
Christoffel Plantijn was een wees in een verweesde samenleving. Het gezag van de moederkerk werd alom in Europa fundamenteel ter discussie gesteld toen hij – dertig jaar oud – een bestaan als uitgever in Antwerpen trachtte op te bouwen. Sandra Langereis vertelt zijn verhaal in De woordenaar. Christoffel Plantijn, ’s werelds grootste drukker en uitgever ().
Antwerpen
Het vak leerde Plantijn als ouderloze armoedzaaier in Caen, zijn gezellenjaren bracht hij door in Parijs, maar na was Antwerpen de boekenstad in opkomst. Het episch handelscentrum van de wereld kende een puissant rijke koopmansstand en daarmee een afzetmarkt voor ambachtelijke luxeproducten, zoals schilderkunst, juwelen, wandtapijten, modieuze kleding en boeken. Een multireligieus broeinest ook, met een goed georganiseerde evangelische beweging. Het censuurbeleid van Karel V waaraan drukkers en uitgevers zich moesten onderwerpen, was streng. Jacob van Liesvelt ondervond aan den lijve dat de ketterplakkaten geen dode letter waren. In werd hij vanwege zijn uitgaven van de Lutherbijbel op de Grote Markt terechtgesteld. Plantijn was meer op zijn qui vive. Hij had een ongekend talent om de juiste netwerken aan te boren. De intellectuele zwaargewicht Granvelle, raadgever van la
De woordenaar, Christoffel Plantijn, 's werelds grootste drukker en uitgever
Hans Rijns
Reynaerdisten kennen Christoffel Plantijn (ca. ) natuurlijk van zijn twee verzorgde Reynaertdrukken uit en Ga naar eind1 Minder bekend is - dat was bij mij tenminste het geval - dat hij het allereerste Nederlandse woordenboek en een vijftalige studiebijbel uitgaf, de zgn. Polyglot, die hem bijna op de rand van een faillissement bracht. Hoe dit alles en nog veel meer tot stand is gekomen, doet de historica Sandra Langereis () uit de doeken in haar pagina's tellende biografie De woordenaar, Christoffel Plantijn, 's werelds grootste drukker en uitgever ().
In twaalf hoofdstukken vertelt Langereis het veelbewogen levensverhaal van Christoffel Plantijn. Het boek sluit af met de stamboom van Plantijn, een dankwoord, een toelichting op de geldbedragen die in het boek vermeld worden en een beschrijving van de gebruikte bronnen. In het eindnotenapparaat
wordt de lezer per hoofdstuk geattendeerd op de belangrijkste literatuur. Een register van eigennamen rondt het nawerk af. Het boek is voorzien van prachtige kleurenfoto's met o.a. portretten van Christoffel Plantijn en van twee van zijn schoonzonen, de graftriptiek van het gezin Plantijn () geschilderd door Jacob de Back
Recensie geschiedenis: De woordenaar - Christoffel Plantijn
Onwrikbaar gelovige èn wendbaar zakenman
Met woordenboeken en Bijbeluitgaven werd de 16de-eeuwse Antwerpse drukker en uitgever Christoffel Plantijn befaamd – al moet je zijn atlassen en geïllustreerde natuurboeken niet uitwissen. Als geïmmigreerde Fransman drukte hij de eerste Nederlandstalige woordenboeken. Als katholiek drukte hij de vijftalige Polyglotbijbel, die de basis zou leggen voor de bibliotheek van de uitgesproken protestantse universiteit van Leiden.
Langereis tekent Plantijn als een onwrikbaar gelovige èn wendbaar zakenman. Als een ouderwetse patriarch (hij koos de echtgenoten van zijn vijf dochters persoonlijk uit) èn een vernieuwende ‘media tycoon’. Vrijwel vanuit het niets, zonder familiekapitaal, contacten en of zelfs autochtoon geboorterecht bouwde hij een uitgeversconcern op dat zijn weerga niet kende. Hij leverde aan Filips II, Duitse vorsten, Europese universiteiten maar drukte ook goedkope almanakken voor het volk. En om het risico te spreiden bestierde hij een internationale handel in Vlaams kantwerk.
Maar voor Sandra Langereis staat de taal centraal.
Geldschieter
De merkwaardige titel van deze bomvolle (en nu nog verder aangevulde) biografie verwijst ernaar. Een ‘woordenaar’ is een woorden