Geheugen, spreek vladimir nabokov

Nabokov in de ramsj

Waarna Pröpper via Paveses formidabele dagboek Leven als ambacht, dat hij tussen en zijn zelfmoord in bijhield, èn via zijn romans serieus uitweidt over Paveses moeizame verhouding tot vrouwen, zijn groeiende gevoel totaal mislukt te zijn, en zijn schuldcomplex over zijn politieke ‘lafheid’ en over zijn algemene levenshouding. Op 12 april schreef Pavese in zijn dagboek: ‘Mijn uitgangspunt is de zelfmoord.’

Dat was geen grootspraak. Pavese verstond veel minder de kunst van het leven dan de kunst van de dood. In het nieuwe voorwoord bij de vijfde, uitgebreide herdruk van Leven als ambacht haalt Patricia de Martelaere de anarchist Bakoenin aan, die beweerde dat de passie voor destructie ook een passie voor creatie betekent. ‘Wat de suïcidale en de artistieke persoonlijkheid met elkaar gemeen hebben, is boven alles een extreme drang tot beheersing.’ De zucht naar perfectie houdt in dat alles controleerbaar dient te zijn: de vrouw maar ook de dood. De vrouwen liepen van de soms harkerige en onhandige Pavese weg, de dood liet hij bewust op zich afkomen, op het toppunt van zijn literaire roem.

In het intrigerende hoofdstukje ‘Zwijgen is een deugd’ legt Henk Pröpper een verband tussen Paveses plattelandsachtergro

Meer, meer, meer!!

Ik kreeg een ontzagwekkend stimulerende schok. Als het ware onderworpen aan aan wederdoop, op goddelijker wijze dan de Grieks-katholieke onderdompeling die vijftig maanden eerder was ondergaan door een krijsende, half-verdronken Wiktor (..), voelde ik me plotseling in een stralend en beweeglijk medium geworpen dat niets anders was dan het zuivere element der tijd. Je deelde dat &#; net als opgewonden zwemmers het glinsterend zeewater delen &#; met schepsels die niet jezelf waren maar die met je verbonden waren door de gemeenschappelijke stroom der tijd, een omgeving sterk verschillend van de ruimtelijke wereld, die niet alleen is waar te nemen door de mens, maar ook door apen en vlinders. Op dat ogenblik drong scherp tot me door dat het zeventwintigjarige wezen in zacht wit en roze dat mijn linkerhand vasthield mijn moeder was, en dat het drieendertigjarige wezen in hard wit en goud dat mijn rechterhand vasthield mijn vader was. Terwijl zij gelijkmatig voortstapten, trippelde ik tussen hen in, nu eens parmantig, dan weer op een drafje, van zonneplek naar zonneplek, over het midden van een pad dat ik nu nog gemakkelijk herken als een laan met siereikjes in het park van ons landgoed Wyra, in de vroegere provincie Sint-Petersburg in Rusland.&#;

Uit: de kle

Edmund Wilson en Vladimir Nabokov. Het einde van een prachtige vriendschap

Edmund Wilson was een van de meest vooraanstaande literaire critici van de Verenigde Staten toen Vladimir Nabokov er in berooid aankwam. Wilson ontfermde zich over het literaire wonderkind uit Berlijn. Nabokov had met Een lach in het donker en De gave een naam opgebouwd in de Russische emigrantengemeenschap, maar in de VS was hij een nobody. Wilson hielp Nabokov aan een baantje als recensent bij The New Republic, en aan een Guggenheim fellowship.  Een vriendschap was geboren. “You are one of the very few people whom I keenly miss when I do not see them,” schreef Nabokov aan “dear Bunny”. Mary McCarthy, de toenmalige vrouw van Wilson (ze scheidden in ) verklapte aan Nabokovs biograaf Brian Boyd: “Edmund was always in a state of joy when Vladimir appeared.”

Maar een vriendschap voor het leven was het niet. Nabokov verweet Wilson zijn geflirt met het marxisme. “The paradox which explodes Marxism and other dreams of the ideal state is that the first author is potentially the first tyrant of that state,” schreef hij in een van zijn brieven aan Wilson. Hij vond het onbegrijpelijk dat een criticus van formaat Dokter Zhivago van Boris Pasternak wist te appreciëren. Een criticus, nota bene, di

Lagen van verandering en verlies
Over Speak, Memory - de autobiografie van Vladimir Nabokov
Sophie Levie

In zijn autobiografie Speak, Memory speelt Vladimir Nabokov een ingenieus spel met feit en fictie. Hierover sprak Sophie Levie op 11 april tijdens het congres Louter Letteren te Nijmegen.

Hendrick Goltzius verbrandde als kind van één jaar zijn beide handen door een ongeluk in huis. Een welwillende buurvrouw bemoeide zich op ondeskundige wijze met de verpleging van het jongetje, waardoor het genezingsproces niet goed verliep en in ieder geval de rechterhand krom en verminkt bleef, zo valt te lezen in de Levens van Carel Van Mander.

Goltzius heeft zijn hand getekend, een waarheidsgetrouwe verbeelding van het trauma en tegelijkertijd de overwinning ervan. Het is de rechterhand die hij heeft getekend, het is de rechterhand die werd verminkt. Deze gebeurtenis uit Goltzius' jeugd, waaraan hij z'n leven lang natuurlijk iedere dag werd herinnerd, is door de kunstenaar een aantal malen gebruikt. Maar niet in zelfportretten. Goltzius heeft zijn hand als het ware getransplanteerd: hij tekent zijn stiefzoon en leerling Jacob Matham met een krom handje. En ook de rechterhanden van de apostel Paulus en van Mucius Scaevola zijn verminkt. Zo wordt het

Nabokov of dostojevski

Joseph Frank begon er halverwege de jaren vijftig aan, na het lezen van Dostojevski’s Herinneringen uit het souterrain. Die geconcentreerde novelle over een maniak in de greep van de ziekte die bewustzijn heet, hield Frank zo bezig dat hij er de achter- en ondergronden van wilde weten. Hij maakte zich het Russisch eigen en verloor zich totaal in de schrijver Dostojevski en de sociaal-culturele omstandigheden van zijn tijd. En zo verscheen in deel 1 (Dostoevsky: The Seeds of Revolt ) in een reeks die vier delen zou gaan omvatten. Maar zoals de zaken er nu voor staan worden het vijf delen, waarbij direct moet worden aangetekend dat deel 4 met zijn pagina’s weer veel dikker is geworden dan de voorgaande. Franks biografisch ambitie reikt namelijk verder dan de gebruikelijke, anekdotische ‘story of his life’, waarbij het werk op de tweede plaats komt. ‘Ik ben op de tegenovergestelde wijze aan het werk gegaan’, schrijft hij in het voorwoord van dat eerste deel, ‘door de man Dostojevski ondergeschikt te maken aan zijn artistieke bezigheden en de resultaten daarvan - een werkwijze die me beter lijkt overeen te stemmen met de eigenlijke hierarchie van waarden in het leven van een creatieve persoonlijkheid.’
Dat